Rượu Whisky

Rượu Whisky (tiếng Anh, tiếng Pháp: Whisky, phát âm tiếng Việt như là Uýt-sky) và phần lớn nước Mỹ là Whiskey là một loại đồ uống có chứa cồn được sản xuất từ ngũ cốc bằng cách lên men và chưng cất. Từ Whisky được nhắc đến lần đầu tiên vào năm 1736 xuất phát từ usisge beatha trong tiếng Gaelic tại Scotland hay từ uisce beatha trong tiếng Gaelic tại Ireland và có nghĩa là “nước của cuộc sống” (uisge/uisce: “nước”, beatha: “sống”). Khái niệm này đã phổ biến ngay từ thế kỷ 16-thế kỷ 17 nhưng thời đấy người ta hiểu đấy không chỉ riêng là Whisky mà còn là những loại rượu chưng cất khác có thêm đồ gia vị.

Rượu Whisky đã trở thành một biểu tượng của sự tinh tế và đẳng cấp. Với quy trình sản xuất đặc biệt, từ việc lên men ngũ cốc cho đến quá trình chưng cất trong các thùng gỗ sồi, Whisky mang đến hương vị phức tạp và độc đáo. Những người yêu thích Whisky đánh giá cao sự cân bằng giữa các thành phần, hương thơm tinh tế, và hậu vị ấn tượng của loại rượu này.

Rượu Whisky

Lịch sử hình thành và nguồn gốc của Whisky

Lịch sử hình thành

Rượu Whisky có nguồn gốc từ thế kỷ thứ 5, khi các nhà tu Ki-tô giáo, như thánh Saint Patrick của Ireland, bắt đầu truyền giáo và đem các kỹ thuật chế tạo dược phẩm và nước hoa đến Ireland và Scotland. Các nhà tu này được cho là những người đầu tiên đã chưng cất một chất lỏng trong suốt gọi là “aqua vitae” hoặc “uisge beatha”. Truyền thuyết cho rằng họ đã lan truyền kiến thức này qua các tu viện được thành lập, đóng vai trò là trung tâm của các làng mạc và có mở quán rượu riêng.

Vào năm 1494, aquavite (tên gọi ban đầu của Whisky) được nhắc đến lần đầu tiên trong các văn kiện thuế ở Scotland khi một nhà tu dòng Saint Benedict của tu viện Lindores mua nguyên liệu để sản xuất rượu Whisky. Sau này, Whisky cũng được sản xuất từ ngũ cốc ở châu Mỹ, như lúa mạch đen và lúa mì, sau cuộc di dân đến đây. Tuy nhiên, việc sản xuất Whisky tại Mỹ gặp khó khăn vì thiếu than bùn và không áp dụng được công thức sản xuất truyền thống.

Cuộc đấu tranh hợp thức hóa của Whisky

Từ năm 1643 ở Ireland và 1644 ở Scotland, Whisky bắt đầu bị đánh thuế chính thức. Tuy nhiên, việc thu thuế này gặp phản đối và Whisky bị cấm trừ khi có giấy phép từ chính phủ. Cuộc đụng độ giữa người thu thuế và người buôn lậu đã xảy ra và gây nhiều vụ bạo động.

Vào năm 1822, Scotland ban hành đạo luật về chưng cất trái phép (Illicit Destillation Act) để đơn giản hóa các điều luật về thuế và đưa ra lợi ích cho đại điền chủ. Đạo luật này đã góp phần vào việc công khai sản xuất Whisky và dẫn đến sự biến mất của hàng ngàn lò nấu rượu lậu ở Scotland và Ireland.

Sau đó, Whisky trải qua quá trình công nghiệp hóa. Năm 1826, Robert Stein đăng ký bản quyền phát minh phương pháp chưng cất liên tục mới, không cần sử dụng mạch nha. Vào năm 1832, Aeneas Coffey từ Ireland cải tiến phương pháp này. Loại Whisky được sản xuất bằng phương pháp của Coffey (Coffey still) có thể tạo ra một sản phẩm tinh khiết hơn. Trong cùng thời gian, Andrew Usher, Jr. ở Scotland sản xuất loại Blended Whisky đầu tiên. Các thương gia khác cũng pha trộn Whisky từ mạch nha và lúa mì, tạo ra loại “Blended Scotch”. Việc pha trộn này đã giúp Whisky được tiêu thụ rộng rãi ở Anh và trên toàn thế giới.

Trong quá khứ, việc cấm bán rượu (1920-1933) tại Mỹ đã khiến nhiều lò nấu rượu nhỏ phải đóng cửa. Sau khi cấm rượu kết thúc, các tập đoàn lớn kiểm soát sản xuất rượu Whisky công khai. Sự tập trung ngày càng mạnh của các lò nấu rượu và vô chai vào các tập đoàn lớn cũng diễn ra ở các nước xuất xứ khác. Một số hãng nhỏ vẫn duy trì hoạt động lò nấu rượu riêng của mình.

Phương pháp sản xuất Whisky

Phương pháp chung

Có nhiều phương pháp khác nhau. Mỗi phương pháp đều có những đặc điểm riêng, nhưng tất cả đều bắt đầu bằng việc xay ngũ cốc thành hạt tấm và trộn với nước ấm trong một thùng gọi là “mash tun” để tạo thành mạch nha. Sau đó, mạch nha được trộn với men và lên men trong các thùng gọi là “wash back” hoặc “fermenters”.

Quá trình ngâm ủ rượu Whisky

Quá trình lên men tạo ra một chất lỏng có nồng độ rượu khoảng 5% đến 10%, được gọi là “wash” hoặc “distiller’s beer”. Wash này được chưng cất nhiều lần trong các thiết bị chuyên dụng. Hơi cất phát sinh từ quá trình này được ngưng tụ thành “new make”. Sau đó, new make được pha loãng với một lượng nước và trữ trong thùng gỗ trong nhiều năm. Trong quá trình này, có một phần rượu bốc hơi ra khỏi thùng gỗ, được gọi là “phần của thiên thần” (angels’ share). Cuối cùng, Whisky được pha trộn (blended), làm loãng, lọc (tuỳ theo loại Whisky) và đóng vào chai.

Phương pháp sản xuất đặc biệt

Có một số phương pháp đặc biệt trong sản xuất Whisky. Để sản xuất loại Malt-Whisky, lúa mạch được nảy mầm và chế biến thành mạch nha. Mạch nha xanh sau đó được khô bằng cách sử dụng lò đốt than bùn, tạo ra hương khói đặc trưng của Whisky Scotland. Sản xuất Malt-Whisky của Scotland và Pot-Still-Whiskey của Ireland sử dụng cột chưng cất có hình giống củ hành (pot still) với cổ hình cổ thiên nga (swan neck). Các loại Whisky khác thường được chưng cất bằng cột chưng cất liên tục (column still) như Coffey still.

Cũng có một phương pháp pha trộn giữa pot still và column still gọi là kiểu Lomond (Lomond still). Tuy đã được sử dụng trong quá khứ, nhưng hiện nay chỉ còn được sử dụng tại một số nhà máy rượu Whisky Scapa.

Các tiêu chuẩn sản xuất Whisky cũng được quy định bởi các quy định của Liên minh châu Âu và các quốc gia khác. Điều này bao gồm việc sử dụng nước mạch nha từ ngũ cốc, chưng cất đến nồng độ rượu dưới 94,8%, lưu trữ ít nhất 3 năm trong thùng gỗ, và có nồng độ rượu ít nhất 40%. Các quốc gia có thể có các quy định khác nhau về thời gian lưu trữ tối thiểu, ví dụ như ở Uruguay là 2 năm.

Các loại Whisky phổ biến hiện nay trên thị trường

Có nhiều loại rượu Whisky phổ biến trên thị trường, mỗi loại có đặc điểm riêng và phong cách sản xuất khác nhau. Dưới đây là một số loại Whisky nổi tiếng mà bạn có thể tìm thấy:

1. Rượu Whisky Scotland

Scotch Whisky là một trong những loại Whisky nổi tiếng nhất trên thế giới. Nó được chưng cất từ lúa mạch và phải được ủ ít nhất ba năm trong các thùng gỗ sồi. Scotch Whisky có nhiều dạng, từ Single Malt đến Blended Scotch.

2. Irish Whiskey

Irish Whiskey cũng là một loại Whisky nổi tiếng. Nó được chưng cất từ ngũ cốc, bao gồm lúa mạch và lúa mạch nếp. Irish Whiskey thường có hương vị nhẹ nhàng và mượt mà.

3. Rượu Whisky Mỹ ( Bourbon Whiskey )

Bourbon Whiskey là loại Whisky phổ biến ở Mỹ. Nó được chưng cất từ ngũ cốc, chủ yếu là ngô, và phải được chưng cất ở Mỹ. Bourbon Whiskey có một hương vị ngọt ngào và một cái kết nồng nàn.

Các loại rượu Whisky phổ biến

4. Rượu Whisky Nhật

Rượu Whisky Nhật là một sự kết hợp giữa phong cách sản xuất Whisky của Scotland và kỹ thuật sản xuất của Nhật Bản. Nó thường có một hương vị tinh tế và phức tạp, được sản xuất với tình yêu và sự tỉ mỉ.

Giá tham khảo các loại rượu Whisky / Whiskey tại thị trường